Parafia Rzymsko-Katolicka pw. św. Floriana w Krysku

Godziny odprawiania Mszy św.:

• Msze św. niedzielne
  • sobota – godz. 18⁰⁰
  • niedziela
    • godz. 8⁰⁰ (Kościół filialny w Szczytnie, pw. św. Stanisława Kostki)
    • godz. 10⁰⁰ i 12⁰⁰ (Krysk)
• dni powszednie
  • poniedziałek – wtorek godz. 7³⁰
  • środa – piątek godz. 17⁰⁰

Odpusty w parafii:

• św. Floriana – 4 maja
• św. Anny – 26 lipca

Rys historyczny 

Parafia powstała prawdopodobnie w połowie XIII w., choć nie ma na to potwierdzenia w dokumentach pisanych. Kamień wmurowany w najstarszą część kościoła z wyrytą datą 1262 pozwala sądzić, że już wówczas istniał tu jakiś kościół, a być może była i parafia. O kryskim kościele wspomniano w dokumentach biskupstwa płockiego w 1448 i 1453 roku. Kolejny, być może obecny kościół erygował w 1481 roku kanonik Jan de Krysko. W XVI wieku świątynia spłonęła od uderzenia pioruna. Następną wybudowano krótko po tym zdarzeniu, gdyż w 1598 roku konsekrowano już nowy, jednonawowy kościół pod podwójnym wezwaniem Najświętszej Panny Marii i św. Floriana.

Wieś szlachecka Krysk kolejno przez wieki była własnością bogatych mazowieckich rodów. Najwcześniejszymi właścicielami zachowanymi w dokumentach jest rodzina Kryskich herbu Prawda. W połowie XV wieku Krysk był rodową siedzibą wojewody płockiego Ninogniewa Kryskiego, którego syn w 1463 roku został plebanem w Krysku. W 2-iej połowie XVI wieku Krysk był siedzibą rodową Nakwaskich, w XVII wieku należał do Sołtyków. W 1-ej połowie XIX wieku właścicielami Kryska i kolatorami kościoła parafialnego była rodzina Małowieskich, od lat 70-tych XIX wieku ziemie te przeszły na własność rodu Karczewskich. Rodziny te czynnie włączały się w remonty, rozbudowy i restauracje świątyni. W początku XIX wieku jednak ze względu na „brak dozoru” kościół popadł w ruinę. Świątynię odnowiono w 1850 roku staraniem proboszcza Franciszka Dziekońskiego. Prace renowacyjne trwały jeszcze w 1884 roku. W tygodniku „Biesiada Literacka” znajdujemy zdjęcie kryskiej świątyni z 1885 roku.

Na zdjęciu prezentuje się kościół jeszcze przed znacznym jego powiększeniem na początku XX wieku. W latach 1906-1907 poważnie rozbudowano świątynię. Przedłużoną nawę i powiększono wnętrze o dwa przęsła zachodnie i nową zakrystię na osi prezbiterium. Powstała zupełnie nowa fasada z trójkątnym szczytem wzorowanym na poprzednim. Gruntownej restauracji zabytek ten poddany był również w 1971 roku, wtedy też zmieniono pokrycie dachu zakładając blachę. W tamtym czasie obiekt uzyskał zasadniczo obecny kształt.

 Kościół pw. św. Floriana w Krysku

Kościół jest orientowany, jednonawowy, halowy. Murowany z cegły w układzie mieszanym z przewagą wedyjskiego i gotyckiego układu muru, z wykorzystaniem cegły zendrówki tworzącej wzór rombowy, eratycznego granitu i kamieni żarnowych w podmurówce oraz kół młyńskich od południowej strony.

Nawa kościoła jest czteroprzęsłowa, prezbiterium trochę węższe, dwuprzęsłowe, zamknięte prosto. Od północy przylega do niego dawna zakrystia na planie prostokąta, na osi nawy dobudowana jest nowa zakrystia, zamknięte trójbocznie. Wnętrze kościoła otynkowane zostało na kremowo i biało oraz polichromowane na stropach, ścianach bocznych i ścianie łuku tęczowego. Nawę i prezbiterium przykrywa stop, obecnie tynkowany i polichromowany. W dawnej zakrystii sklepienie krzyżowo-żebrowo, ośmiopolowe, z żebrami spiętymi gładkim zwornikiem, który spływa na ostrosłupowe wsporniki. Tęcza zamknięta jest również ostrym łukiem. W nawie ostrołukowa arkada została w pierwotnej zachodniej ścianie kościoła. Wszystkie okna kościoła zamknięte są delikatnym ostrym łukiem. Wszystkie okna od strony zewnętrznej kościoła mają wnęki pomalowane na biało, co kontrastuje z czerwoną cegłą elewacji. Dach nad nawą i prezbiterium jest dwuspadowy, kryty blachą, nad starą zakrystią – pulpitowy a nad nową zakrystią – trzyspadowy. Na kalenicy umieszczono blaszaną wieżyczkę na sygnaturkę.

We wnętrzu kościoła uwagę zwracają bladożółte ściany z nielicznymi malowidłami. Do 2002 roku w kościele znajdowała się polichromia z 1967 roku autorstwa Henryka Domurata z Poznania. W dekoracji dominowały elementy groteski i plecionki z nielicznymi przedstawieniami figuralnymi. W namalowanych ramach o formach czworoliścia i prostokąta zakończonego łukiem, namalowano na stropach przedstawienia figuralne; m.in. w prezbiterium – Modlitwa w Ogrójcu, w nawie – Chrystus pracujący z Józefem i Marią. Na ścianach bocznych nawy i prezbiterium sceny z życia Chrystusa. Na ścianie oddzielającej prezbiterium od nawy w pachach arkady znajdują się dwa anioły z atrybutami Chrystusa i Marii, z których jeden trzyma berło i jabłko a drugi koronę.

Ołtarz główny, ołtarze boczne, ambonę i chrzcielnicę wykonano w 2 połowie XIX wieku. Neobarokowy ołtarz główny jest architektoniczny, dwukondygnacyjny i trójosiowy. Polichromowany na biało z elementami złocenia w partiach dekoracyjnych i ram obrazów. W aediculi w prostokątnej płycinie zamkniętej niepełnym łukiem widać obraz św. Floriana. W polu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Matki Boskiej Śnieżnej, w sukience z blachy srebrnej, datowany na koniec XVII wieku. Na zasuwie tego obrazu umieszczono malowany olejno na płótnie obraz św. Józefa z Dzieciątkiem, w prawym dolnym rogu sygnowany: Franciszek Mielnicki 1872.

Ołtarze boczne ustawione są ukośnie do ścian bocznych i ściany wschodniej nawy, symetrycznie względem arkady oddzielającej nawę od prezbiterium. Różnią się tylko dekoracją ornamentalną. Nad obrazem oraz w zwieńczeniu ołtarza południowego wtórnie użyte zostały elementy rzeźbiarskie w stylu regencji z 2 połowy XVIII wieku. W północnym ołtarzu umieszczono olejny obraz Anna nauczająca Marię natomiast w ołtarzu południowym św. Stanisława Kostkę. Obydwa obrazy są w lewym dolnym rogu sygnowane: AP 1911.

Neogotycka ambona w kościele została umieszczona po lewej stronie, przy arkadzie oddzielającej prezbiterium od nawy. Jest typu balkonowego, ma korpus ośmioboczny z dekorowanymi płycinami zwieńczonymi maswerkami. Chrzcielnica o takich samych formach neogotyckich jak ambona. O ośmiokątnej czaszy podzielonej na płyciny z dekoracją maswerkową oraz ażurową pokrywą przypominającą w formie baldachim ambony. Są to elementy należące do najmłodszego wyposażenia świątyni. Znajdują się w Krysku od przebudowy w 1907 roku.

Interesującym elementem wystroju kościoła są wmontowane w ścianę północną epitafia upamiętniające niektórych mieszkańców Kryska. Pierwszą z nich jest niewielka tablica z „marmuru świętokrzyskiego” zwanego „Zygmuntówką”. Wyryto na niej napis: Tu leży dobra Żona, cnotliwa / Obywatelska Anna z Walickich / Małomieska / Kolatorka tegoż Kościoła / zmarła dnia 7 lipca 1817 R. / Wieku swego lat 48. W nowej zakrystii, wmurowana wysoko w ścianę wschodnią kościoła, jest druga interesująca płyta z wyrytym w formie wiersza tekstem: Rodziców moich zwłoki ten marmur zamyka Salomei z Nakwaskich i Macieja Sołtyka (…) niechaj każdy co dzień to widząc westchnie za nich do Boga przechodzień (…) Rodzicom moim najukochańszym te wdzięczności niewygasłe pamiątkę zostawię.

Na zewnątrz kościoła, od pn-wsch strony, stoi murowana z cegły dwukondygnacyjna dzwonnica z trzema dzwonami. Zawieszono je 24 maja 1968 roku. Podczas konsekracji dzwonów każdy z nich uzyskał oddzielne imię. Największy zyskał imię św. Floriana jako „dar ojców parafii”, następny św. Anny jako „dar matek parafii” oraz najmniejszy św. Stanisława Kostki, jako „dar młodzieży parafii”.

Materiały udostępnione przez ks. Jana Kaźmierczaka.

Galeria zdjęć