Gmina Naruszewo

Budowa geologiczna

Gmina Naruszewo, według podziału Polski na jednostki tektoniczne, leży w środkowo-wschodniej części Niecki Brzeżnej.

Najstarsze utwory krystaliczne zalegają poniżej 2000m, które przykrywają utwory mezozoiczne jury i kredy. Spoczywające na nich utwory trzeciorzędowe przykrywa dość gruba warstwa osadów czwartorzędowych. Osady mioceńskie reprezentowane przez mułki, pyły i piaski kwarcowe, przewarstwione konkrecjami pirytu i węgla brunatnego występują na głębokości 160 do 210m. Zróżnicowania wysokości świadczą o dużym urozmaiceniu powierzchni trzeciorzędowej. Wśród utworów czwartorzędowych dominują osady plejstocenu powstałe w wyniku akumulacji lodowcowej (gliny i piaski), zastoiskowej (pyły i iły) oraz wodnolodowcowej, interstadialnej i interglacjalnej. Tereny dolin rzecznych i obniżeń zastoiskowych przykryte są niewielką warstwą utworów najmłodszych – holoceńskich.

Struktura i rzeźba terenu

Według klasyfikacji fizyczno – geograficznej gmina Naruszewo leży na Wysoczyźnie Płońskiej.

Najważniejszym okresem, decydującym o rzeźbie terenu był okres recesji lądolodu – stadiału Wkry, zlodowacenia środkowo-polskiego. Późniejsze procesy erozyjno-denudacyjne doprowadziły do wyrównania powierzchni i złagodzenia istniejących form. Najbardziej wyróżniają się formy morfologiczne w pasie wzgórz moren czołowych, pagórków kemowych i obniżeń po martwym lodzie. Najwyższa wysokość bezwzględna występuje w rejonie zalesionych wzgórz moren czołowych między Nacpolskiem a Srebrną i wynosi 156,2 m n.p.m. Tereny najniższe leżą w dolinie cieku wpadającego do rzeki Naruszewki na wschód od Radzymina, znajdują się na wysokości 103 m n.p.m. Wysokość względna gminy wynosi 53 m. Piaski i żwiry moren czołowych rozciągają się od Nacpolska na wschód przez Naruszewo, Krysk, Przyborowice oraz od Żukowa na południe i południowy-wschód do Kobylnik i Boguszyna. Wysokości względne wzgórz dochodzą do 30 m, a spadki zboczy do 8%, a nawet 10%. Strome zbocza o spadkach powyżej 10% mają wzgórza kemowe występujące w sąsiedztwie moren czołowych. Spadkami poniżej 2% charakteryzują się dna obniżeń po martwym lodzie, które towarzyszą wzgórzom kemowym. Największe obszary w części północnej gminy zajmuje prawie płaska wysoczyzna morenowa o spadkach poniżej 2% i wysokości względnej od 100 do 120 m n.p.m. Teren przecinają liczne doliny rzeczne oraz bezodpływowe, nieckowate dolinki erozyjne. Rzeźba jest bardziej urozmaicona w części południowej i na znacznej części zajęta przez siedliska leśne. W części północnej bardziej monotonnej istnieją korzystne warunku dla rozwoju rolnictwa intensywnego. Na terenie gminy nie występują większe ograniczenia dla lokalizacji osadnictwa z wyjątkiem dolin rzecznych, terenów zastoiskowych, których grunty są z reguły nawodnione, nieskonsolidowane, małospoiste i niekorzystne dla budownictwa.

Gleby

Użytki zielone zajmują ok. 11% powierzchni użytków rolnych i występują w dolinach rzek – Naruszewki, Żurawianki, Strugi oraz w dolinach bocznych i obniżeniach terenowych. W większości są to łąki i pastwiska średniej jakości III i IV klasy bonitacyjnej.

Wody powierzchniowe 

Pod względem hydrograficznym gmina Naruszewo stanowi niewielki fragment dorzecza dolnej i środkowej Wisły.

 

Przez jej południową część (w kierunku wschód-zachód) kulminacjami wzgórz moren czołowych i pagórków kemowych przebiega linia wododziałowa II rzędu, oddzielająca zlewnię rzeki Narwi i bezpośredniego oddziaływania Wisły. Północna i środkowa część gminy leży w dorzeczu Narwi i jej dopływu – cieku III rzędu rzeki Wkry. Nadmiar wód powierzchniowych z tego obszaru odprowadzany jest do Płonki (dopływ Wkry) za pośrednictwem rzeki Żurawianki oraz do Wkry za pośrednictwem Naruszewki. W zlewniach tych rzek znajduje się ok. 70% powierzchni gminy. Największym ciekiem jest rzeka Żurawianka płynąca przez teren gminy w kierunku północnym. Jej obszar źródliskowy znajduje się w rejonie miejscowości Srebrna. W okolicy Przemkowa łączy się z Żurawianką II, po czym poza opracowywanym obszarem w okolicy Płońska prawostronnie uchodzi do Płonki. Całkowita długość Żurawianki wynosi 26,8 km, natomiast powierzchnia zlewni 177,7 km2. W obecnym stanie zagospodarowania zlewnia tej rzeki należy do zlewni zagrożonych deficytem wód powierzchniowych. Płynąca równoleżnikowo z zachodu na wschód rzeka Naruszewka bierze początek w północnej części gminy koło Radzymina. Do Wkry uchodzi w rejonie miejscowości Wrona Nowa, tj. w znacznej odległości od wschodniej granicy gminy. Jej całkowita długość wynosi 23,4 km natomiast powierzchnia zlewni 133,9 km2. Z południowej części gminy do rzeki Wisły wody odprowadzane są za pośrednictwem niewielkich cieków mało zasobnych w wodę, z których największą zlewnię posiada Struga wypływająca w rejonie miejscowości Strzembowo.

 

Wody podziemne i geotermalne

 

Na terenie gminy Naruszewo utwory czwartorzędowe stanowią użytkowy poziom wodonośny zaspakajający w całości zapotrzebowanie na wodę. Związane jest to z występowaniem dwóch zasadniczych poziomów wodonośnych w tych utworach na całej powierzchni gminy oraz ich znaczną miąższością. Pierwszy poziom wodonośny występuje na głębokościach: poniżej 1 m – na obszarze dna dolin i obniżeń terenowych i poniżej 2,5-4,5 m na obszarze wysoczyzny oraz wzgórz morenowych i pagórków kemowych. Wody gruntowe ujmowane są przez studnie gospodarcze (kopane). Drugi użytkowy poziom wodonośny występujący na zróżnicowanej głębokości (od 35,5 m do powyżej 50 m) ujmowany jest przez studnie głębinowe wykonane dla potrzeb wodociągów zbiorowych oraz na potrzeby zakładów produkcyjno-usługowych. Najkorzystniejsze warunki zaopatrzenia w wodę występują w środkowej części gminy – rejon – Naruszewo – Skwary – Michałowo, gdzie stwierdzono istnienie doliny kopalnej zasobnej w wodę. Cała gmina Naruszewo leży w obszarze perspektywicznego pozyskania i wykorzystania energii geotermalnej. Dysponuje ona znacznymi zasobami wód energii geotermalnej zakumulowanej w wodach na głębokości 2000 m. Temperatura znajdujących się tam wód dochodzi do 60 oC. Dotyczy to głównie zachodniej i południowej części gminy. W rejonie miejscowości Skarszyn na granicy z gminą Bulkowo znajduje się głęboki otwór wiertniczy dochodzący do warstw jurajskich „Dzierżanowo 3”, istnieje możliwość jego wykorzystania poprzez eksploatację wód geotermalnych do celów ciepłowniczych.